TETRA
TETRA, of TErrestrial Trunked RAdio, is een in Europa ontwikkelde norm voor de digitale radiocommunicatie van spraak en gegevens.
Ondertussen werd de norm wereldwijd geïmplementeerd. TETRA komt heel specifiek tegemoet aan de noden van professionele gebruikers, met name de hulp- en veiligheidsdiensten. Het ASTRID-radiosysteem berust op de TETRA-norm en werkt in de frequentieband 380-400 MHz die speciaal is voorbehouden voor de hulp- en veiligheidsdiensten in Europa. De ontwikkeling van TETRA door het Europees Instituut voor Telecommunicatienormen (ETSI) werd ondersteund door de Europese Commissie en door een vereniging van leveranciers, operators en gebruikers (de TETRA & Critical Communications Association), waaronder een groot aantal hulp- en veiligheidsdiensten.
Voordelen
TETRA beantwoordt aan specifieke eisen van professionele gebruikers. Vooral het feit dat groepsoproepen mogelijk zijn, onderscheidt TETRA van andere technologieën zoals gsm.
- TETRA maakt het mogelijk een oproep tot stand te brengen in minder dan een halve seconde.
- De typische oproep in een TETRA-systeem, de groepsoproep, is van cruciaal belang voor de coördinatie van de hulpdiensten. Met TETRA zijn zowel één-op-één gesprekken mogelijk als gesprekken van één dispatcher met een volledige groep, of van alle leden van de groep met elkaar. Groepen kunnen indien nodig ook met elkaar communiceren, en het is mogelijk om prioriteiten in te stellen voor de oproepen.
- TETRA maakt authentificatie van de gebruikers en encryptie van het spraak- en dataverkeer mogelijk, waardoor het ASTRID-netwerk de vertrouwelijkheid en veiligheid biedt die de gebruikers verwachten.
- Een digitaal systeem heeft een betere geluidskwaliteit dan een analoog systeem. De TETRA-technologie filtert bovendien alle storende achtergrondgeluiden weg. Zelfs als iemand spreekt nabij een helikopter, autosnelweg of vliegtuig biedt TETRA een constante spraakkwaliteit.
- TETRA is een open norm. Verscheidene fabrikanten brengen TETRA-apparatuur op de markt. De gebruiker kan dus kiezen uit een ruim assortiment radio’s.
- Bij rampen of grote incidenten wordt er massaal gecommuniceerd. TETRA biedt een maximale beschikbaarheid omdat TETRA-netwerken gesloten zijn en voorbehouden zijn voor de hulpdiensten, wat het uitermate geschikt maakt voor communicatie tijdens noodsituaties. ASTRID zorgt ervoor dat haar netwerken ook bij zware belasting maximaal blijven functioneren. En als het netwerk wegvalt, kunnen de radio’s nog altijd rechtstreeks met elkaar communiceren (Direct Mode).
- TETRA werd ontwikkeld om de interoperabiliteit van de systemen te garanderen. Een radio van de hulp- en veiligheidsdiensten van één land, moet in principe functioneren op een TETRA-netwerk in een ander land, zonder aanpassing van de radio. Tot nu toe is dat echter niet mogelijk op grote schaal. Er werd namelijk door Europa nog geen financiering voorzien van de nodige interfaces om dat op een eenvoudige manier mogelijk te maken. Wel werden er al verbindingen gelegd tussen hulp- en veiligheidsdiensten van buurlanden.
Basisprincipe: de gespreksgroep
Het radionetwerk is opgebouwd rond het concept van de ‘gespreksgroep’: het dynamisch aanmaken van virtuele groepen van mensen die op basis van hun opdracht met elkaar moeten kunnen communiceren. De groepen worden vooraf samengesteld, of ‘op maat’ wanneer er zich een incident heeft voorgedaan.
Fleetmapping vertaalt de operationele processen van een organisatie in de programmering van het radiosysteem. Een fleetmap wordt niet opgesteld door ASTRID, maar door de disciplines zelf. Ze bepaalt bijvoorbeeld wie met wie mag en kan communiceren, welke rechten de dispatchers krijgen, waar de noodoproepen vanuit een radio moeten terechtkomen enzovoort.
Fleetmapping is onder meer belangrijk om in een crisissituatie het aantal verschillende gespreksgroepen per mast te beperken. Op die manier kunnen de radiogebruikers in crisissituaties het ASTRID-netwerk optimaal blijven benutten zonder het systeem te overbelasten.
Beveiliging
Het ASTRID-netwerk biedt een hele reeks veiligheidsdrempels om afluisteren te voorkomen, met als voornaamste: digitalisering, trunking, authenticatie en vercijfering (of air-interface encryptie). Daardoor biedt het ASTRID-netwerk een hoge beveiliging tegen afluisteren. Korte tekstberichten en radiogesprekken kunnen dus vandaag niet worden onderschept, mits de radioterminal en de encryptie juist worden gebruikt. ASTRID blijft ook waakzaam met betrekking tot eventuele nieuwe afluistertechnieken.
Trunking en authenticatie als veiligheidsdrempels
Trunking (dynamische frequentietoewijzing) houdt in dat de radiofrequenties aan de gebruikers worden toegewezen naargelang van de noden van het ogenblik. Daardoor is het netwerk sowieso veel moeilijker af te luisteren dan bij de oude analoge radiocommunicatie-apparatuur van de hulpdiensten. Authenticatie betekent dat elke radio op het netwerk een unieke identificatiecode heeft. Op die manier krijgen alleen door ASTRID toegelaten radio’s toegang tot het netwerk.
Air interface encryptie
De TETRA-norm ondersteunt air interface encryptie. Die veiligheidsbarrière is actief voor alle radio’s waarvoor de hulp- en veiligheidsdiensten aan ASTRID de invoering van encryptie hebben toegestaan. Air interface encryptie betekent dat alle verzonden informatie (spraak, data, korte berichten, statussen, identiteiten, controlekanaal) wordt vercijferd met behulp van geheime sleutels en geheime algoritmes, en daardoor volledig onbegrijpelijk wordt. Alleen de opgeroepene, die over hetzelfde algoritme en over dezelfde sleutel beschikt, kan de informatie decoderen. Dat algoritme maakt integraal deel uit van de radioterminal. Het algoritme dat op het ASTRID-netwerk ingevoerd werd is TEA2. Dat algoritme werd door het ETSI (European Telecommunications Standards Institute) ontwikkeld om uitsluitend door de hulp- en veiligheidsdiensten in de EU- en Schengenlanden gebruikt te worden. Deze encryptievorm is overal op het ASTRID-netwerk ingevoerd.
End-to-end-encryptie
De door ASTRID gebruikte TETRA-technologie biedt de hulpdiensten ook de mogelijkheid een nog hogere graad van beveiliging te benutten door gebruik te maken van vercijfering over het hele communicatietraject: de zogenaamde end-to-end encryptie. Dat is een vorm van vercijfering van de communicatie die enkel de communicerende radio’s kunnen decoderen.
TETRA wereldwijd
In de groei van TETRA heeft België zeker een rol gespeeld, samen met andere pioniers zoals Nederland, Finland en het Verenigd Koninkrijk.
Bijna alle Europese landen hebben massaal gekozen voor TETRA. Intussen hebben buurlanden Duitsland en Luxemburg ook hun nationale netwerken gebouwd. Europese uitzonderingen zijn onder meer Frankrijk, Spanje en Zwitserland, die hebben gekozen voor een andere technologie.
De wereldwijde groei van TETRA heeft voor alle TETRA-gebruikers voordelen: naarmate de markt groter wordt, worden er ook meer toestellen en toepassingen ontwikkeld. De keuze aan eindapparatuur wordt dus ruimer, en bovendien dalen daardoor de prijzen.
